Panorama miesiąca na Tatra Mountaineering Pages w grudniu

Mam nadzieję, że do tej pory opublikowane panoramy ukazują już całkiem jednolity charakter topografii tatrzańskiej. Oczywiście nie brakuje też i “białych plam”: całych dolin nie uwiecznionych na żadnym ze zdjęć, szczytów lub nawet i całych masywów, niekiedy i takich, bez których Tatry w naszej wyobraźni by chyba nie istniały. Ale nadszedł czas na nieco szczegółowe opisy pozwalające na dokładne zapoznanie się z filigranową topografią zakamarków górskich, tak typową dla Tatr, i odróżniającą te góry od dalekich, przestronnych łańcuchów gór wysokich, jak n.p. Alp.

Następna seria panoram obejmuje chyba jedyny naprawdę czysto wysokogórski obszar Polskich Tatr Wysokich:

• Otoczenie Doliny Rybiego Potoku – otoczenie Morskiego Oka.

... uwzględniając także jej wyższe partie:

• Panorama z Wielkiej Galerii Cubryńskiej

Chyba żadnej z polskich dolin tatrzańskich nie poświęcono tak wiele uwagi, jak Dolinie Rybiego Potoku i Morskiemu Oku. Materiałów jest sporo, ale postaram się o jak najkrótszy opis:

“(...) cała Dolina Rybiego Potoku, bez żadnego wyjątku, została wyrzeźbiona w skałach krystalicznych. Ostateczny kształt dały jej kilkukrotnie powracające w Tatry lodowce. Liczne są ślady ich działalności. Wiszące dolinki oddzielone od doliny głównej urwistymi progami; stromiejące ku dołowi skalne ściany: moreny boczne, czołowe, denne. Wreszcie najbardziej spektakularny dowód pracy lodowców: stawy z Morskim Okiem na czele."

Władysław Cywiński “Grań Żabiego"

“Morskie Oko cieszy się sławą najpiękniejszego jeziora Tatr, a Dolina Rybiego Potoku – jednej z najpiękniejszych dolin. (...) Z trzech stron opasuje je luźny las świerkowo- limbowy, po bokach wznoszą się szczyty – Miedziane i Żabi Szczyt Niżni, a perspektywę zamyka jeden z najhonorniejszych wierchów Tatr, Mięguszowiecki, którego czub dźwiga się 1000m ponad toń jeziora.”

Józef Nyka "Tatry Polskie"

"Już od początków XIX w. Morskie Oko stanowiło cel coraz liczniejszych wycieczek. Dawniej jeżdżono tam konnymi furkami kiepską drogą kołową (zbudowaną w 1817) z Poronina przez Bukowinę, Głodówkę i Łysą Polanę, albo też przez Bukowinę, Jurgów, Jaworzynę Spiską i Łysą Polanę. Również jadący z Zakopanego udawali się do Morskiego Oka przez Poronin i jedną z tych dwóch tras, póki nie zbudowano w 1894 lepszej drogi z Zakopanego przez Jaszczurówkę i Zazadnią do Łysej Polany, a w 1902 ukończono budowę szosy (Droga Oswalda Balzera) do samego Morskiego Oka (31 km). Szosa ta umożliwiła dojazd samochodem. Następnie, w 1959 zbudowano nowoczesną szosę z Poronina przez Bukowinę i Głodówkę do Łysej Polany; szosa ta stała się główną trasą dla jadących do Morskiego Oka, również z Zakopanego.

Z licznych tras dla pieszych, wiodących z Zakopanego przez góry do Morskiego Oka, najpopularniejsza trasa biegnie przez Zawrat, inne przez Kozią Przełęcz lub Krzyżne. Od 1936 bardzo uczęszczana jest także trasa wiodąca przez Kasprowy Wierch (dojazd koleją linową), Świnicę i Zawrat. Do II wojny światowej chodzono często dłuższą, ale przepiękną trasą prowadzącą przez Liliowe, Zawory i Wrota Chałubińskiego; obecnie jest zakazana, bo przekracza granicę państwową.

Ze słowackiej strony Tatr docierano dawniej do Morskiego Oka przez Wrota Chałubińskiego, lub Mięguszowiecką Przełęcz albo Rysy, a także przez Polski Grzebień i popod Żabiem, ale po II wojnie światowej dozwolona jest jedynie trasa przez Łysą Polanę.

(...)W najstarszych dokumentach i drukach Morskie Oko jest nazywane Polskim Stawem, Rybim Stawem, Białym Stawem, Zieloną Wodą, a później dopiero Morskim Okiem, po łac. Oculus Maris. Górale od dawna nazywali to jezioro Rybim Stawem lub Rybim Jeziorem, albo po prostu Rybie. Nazwa Rybi Staw pojawia się też w 1637 w przywileju królewskim dla sołtysów Nowobilskich z Białki. Z czasem jezioro to zaczęli nazywać turyści Morskim Okiem i w końcu nazwa ta utrwaliła się nawet wśród górali. Jednakże poprzednio nazwa Morskie Oko nie oznaczała tego właśnie jeziora, lecz w ogóle wszystkie jeziora tatrz. (Morskie Oka lub Morskie Oczy, niem. Meeraugen), a nawet niektóre jeziora położone gdzie indziej w Karpatach. Nazwa ta podobno powstała wśród osadników niemieckich, którzy wierzyli, że jeziora górskie mają połączenie z morzem, że mają przypływ i odpływ podobny do morskiego, że w czasie burz morskich przelewają się nieraz przez swe brzegi, wywołując powodzie na dolinach. Z biegiem czasu nazwa Morskie Oko była używana dla coraz mniejszej liczby stawów tatrzańskich, aż wreszcie ostała się tylko na oznaczenie Rybiego Stawu. W końcu i wszystkie podania o tatrzańskich Morskich Okach skupiły się przy obecnym Morskim Oku, czyli Rybim Stawie, jako najsławniejszym z wszystkich Morskich Ok. Tłumaczenie nazwy Morskie Oko rzekomym podobieństwem tego jeziora do oka ludzkiego lub oka pawich piór jest późniejszym, nie uzasadnionym domysłem. Hala, na której terenie leży Morskie Oko, nazywała się dawniej Halą przy Rybiem lub po prostu Rybiem, a także Halą Żabie. Potem i górale nazywali tę halę Morskie Oko, tak samo jak jezioro.”

Witold Paryski “Wielka Encyklopedia Tatrzańska”

Panorama ta składa się z pięciu zdjęć i uwzględnia całe otoczenie Morskiego Oka opisując szczegóły jego topografii (od Żabiego po Mnicha). Jednym z punktów interakcji - wyraźnie widocznych w sekwencji zdjęć - jest druga panorama w grudniowej serii, obejmująca widok z Wielkiej Galerii Cubryńskiej.

“Wielka Galeria Cubryńska – to leżący na wysokości ok. 2080-2200 m piarżysty, mało stromy taras z nielicznymi skalnymi ścianami. (...)

Przez Wielką Galerię Cubryńską prowadzi (...) jedna z dwóch najpopularniejszych dróg na Mięguszowiecki Szczyt i zdecydowanie najpopularniejsza droga na (z) Cubrynę.”

Władysław Cywiński “Cubryna”

Panorama składa się z czterech zdjęć i obejmuje:

• widok na Tatry Bielskie
• główną grań Tatr (Jagnięcy, Kołowy, poprzez Lodowy po Jaworowe)
• grań Młynarza
• całą grań Żabiego
• i masyw Rysów (z punktem interakcji)

Obie panoramy zostały ujęte w pierwszych dniach stycznia zeszłego roku.

Miłej podróży życzy

Dariusz T. Oczkowicz