MINI-INFORMATOR
o pobycie pod Tatrami Słowackimi

Informacje ogólne

W ostatnich latach jeździłem pod Tatry Słowackie, wynajmując prywatnie pokoje u gospodarzy w różnych miejscowościach (w celu zwiedzania różnych części Tatr). Zebrane przeze mnie informacje, w tym adresy gospodarzy, są zestawione poniżej. Może przydadzą się innym Kolegom i Koleżankom.

Bazowanie we wsiach poza górami bardzo wydłuża wszystkie wycieczki, ale też ma swoje zalety w porównaniu ze schroniskami. Przede wszystkim, nawet po uwzględnieniu kosztów dojazdu do gór, prywatne kwatery są tańsze od schronisk. Uwalniają też od niektórych uciążliwości życia schroniskowego, jak np. nie zawsze świeże i smaczne posiłki, podawane w porach częściowo likwidujących zalety mieszkania w schronisku (śniadanie dopiero o 8 (!) i kolacja o ściśle ustalonej godzinie – to nie jest reguła, ale takie schroniska istnieją, np w Dolinie Żarskiej). Wreszcie – pod dom we wsi można dojechać autobusem albo samochodem, a do bazy w schronisku trzeba cały bagaż zanieść na własnych plecach. Ta ostatnia okoliczność jest istotna dla klubu seniorów, jakim, z różnych przyczyn, stał się SKT, a także dla rodzin z dziećmi. Kilka uwag o schroniskach dołączam na końcu niniejszego tekstu.

Typowa opłata za wynajęcie pokoju wynosi w tej chwili (sierpień 2004) 200 koron (= 20 zł) od osoby za noc. Dla wszystkich wynajmujących gospodarzy jest oczywiste, że gość ma mieć dostęp do kuchni i nie trzeba o to nawet pytać. Standard tej kuchni jest jednak bardzo różny w różnych miejscach, od wielopalnikowej kuchni gazowej z pełnym wyposażeniem w garnki i zastawę i ze zlewem do zmywania, po czajnik elektryczny z podstawowym zestawem naczyń i ze zmywaniem w łazience. Standardem jest też ciepła woda w łazience przez całą dobę, ale tylko w zasadzie. Przy dużej liczbie gości ciepłej wody czasem brakuje, bo podgrzewacz nie nadąża. Ogólnie można powiedzieć, że za mniejsze pieniądze niż w Zakopanem dostaje się w Słowacji znacznie lepsze warunki pobytu. Domy są czyste, nie zagracone, widne, a ludzie są grzeczni, uczciwi i nie opętani chciwością.

Na temat zimy pod Tatrami w Słowacji mam bardzo niewiele informacji. Narciarze-turyści, którzy chcą żyć w zgodzie z prawem, nie mają czego szukać w słowackich Tatrach. W zimie, od 1 listopada do końca czerwca, obowiązuje tam całkowity zakaz wchodzenia na teren Tatr, z wyjątkiem dojść do schronisk i do wyciągów (oczywiście "dla ochrony przyrody tatrzańskiej"). Można więc tylko jeździć na nartach przy wyciągach albo chodzić na wycieczki zimowe poza Tatry. Ciekawych terenów do wycieczek narciarskich w Tatrach oczywiście nie brakuje, ale nie mogę do nich publicznie namawiać, bo stanę się kryminalistą.

Polacy są wszędzie wokół Tatr najliczniejszą grupą turystów. Słowacy przyzwyczaili się już do tego i pogodzili z nową sytuacją. Po roku 1989 początkowo czuli się zdegradowani, kiedy przestali przyjeżdżać do nich Niemcy, przedtem dominujący liczebnie. Teraz Polacy zrekompensowali tę stratę. Jako źródło dużych zarobków jesteśmy tam coraz milej widziani.

Korony słowackie można kupić w wielu kantorach w śródmieściu Warszawy, nie ma ograniczeń na wysokość sumy przewożonej przez granicę i nikt tego nie sprawdza. Najprostszym i najtańszym sposobem wymiany pieniędzy w Słowacji jest pobieranie koron z bankomatu. Bankomaty są we wszystkich większych centrach turystycznych (informacje o tym przy opisach miejscowości poniżej). W kantorach do niedawna nie przyjmowano polskich pieniędzy, ale obecnie nie powinno być z tym trudności. Na wszelki wypadek można zabrać ze sobą trochę dolarów, z wymianą na korony nie będzie żadnych kłopotów.

Ceny żywności i komunikacji publicznej są w Słowacji wyraźnie niższe niż w Polsce. Droższe są natomiast niektóre wyroby high-tech, niektórych nie ma wcale (np. filmów marki Fuji). Koniecznie trzeba kupić przed wyjazdem ubezpieczenie od kosztów leczenia, bo inaczej każą płacić za każdą usługę lekarską lub ratowniczą. Pokój można zamówić listownie, pisząc na jeden z podanych niżej adresów (najlepiej w kwietniu -- maju), albo telefonicznie. W numerach telefonów podanych niżej w nawiasie napisano numer międzynarodowy do Słowacji (421) i numer kierunkowy do odpowiedniego "Okresu" (województwa).

Podróż do Słowacji zaczyna się najczęściej na Łysej Polanie, skąd kursują autobusy do Smokowca (13 kursów w ciągu dnia, od 7.05 do 20.20, dane z r. 1995) i do Popradu (6 kursów, rano i późno popołudniu). Ze Smokowca do Popradu można dojechać kolejką elektryczną (patrz niżej, przy opisie Novej Lesnej).

Pod Tatry od słowackiej strony można też dotrzeć sposobem szybkim i komfortowym, choć kosztowniejszym: jedzie się pociągiem relacji Warszawa - Bratysława do Žiliny, tam trzeba się przesiąść do pociągu jadącego do Koszyc. Pociągiem tym, po ew. przesiadkach, można dotrzeć do wszystkich najważniejszych baz wypadowych w Tatry, od Zuberca po Tatrzańską Łomnicę. Wyjeżdżając z Warszawy ok. godz. 21.00, można być pod Tatrami już o 9.00 następnego dnia.

Kolejowe bilety międzynarodowe są drogie, toteż nie należy kupować biletu na całą trasę w kasie w Warszawie. Tu kupuje się bilet tylko do ostatniej stacji polskiej (Zwardonia). Na odcinek międzynarodowy Zwardoń -- Czadca i na odcinek słowacki kupuje się bilet u konduktora w pociągu.

Rozkłady jazdy i najdogodniejsze połączenia można znaleźć w Internecie pod adresem:
http://bahn.hafas.de

Pod tym samym adresem można też znaleźć rozkłady jazdy podtatrzańskiej kolejki elektrycznej oraz kolejek Smokowiec -- Hrebienok i Tatranska Štrba -- Szczyrbskie Jezioro (patrz niżej).

Prawie wszystkie informacje o połączeniach autobusowych w Słowacji można znaleźć na czeskiej stronie internetowej: http://idos.datis.cdrail.cz. Można też poszukać połączeń kolejowych na Słowacji na stronie http://www.zsr.sk. Za te uzupełnienia dziękuję Panu Michałowi Gądkowi z Grudziądza.

Podane dalej informacje o rozkładach jazdy dotyczą tylko sezonu letniego (od 1 lipca do 31 sierpnia). Poza sezonem połączeń jest mniej.

W ostatnich latach wydano w Słowacji bardzo dobre i dokładne mapy Tatr, w skalach 1:50 000 i 1:25 000. W każdej skali Tatry pokryte są dwiema mapami: "Západné Tatry" i "Vysoké Tatry"; można kupić je w prawie każdej księgarni i w wielu kioskach.

Ždiar (Zdziar)

Długa (ok. 5 km) wieś położona w dolinie pod pn. stokami Tatr Bielskich. Zdziar jest punktem wypadowym do jednej tylko "legalnej" wycieczki w Tatry (na Szeroką Przełęcz Bielską). Dzięki dobrej komunikacji autobusowej jest jednak dobrą bazą do wszystkich wycieczek zaczynających się na Łysej Polanie, w Jaworzynie, Tatrzańskiej Kotlinie, Dolinie Kiezmarskiej czy Tatrzańskiej Łomnicy, a w kombinacji z kolejką na Hrebienok nadaje się też do wycieczek w otoczeniu dolin Staroleśnej i 5 Stawów Spiskich. Zdziar ma więcej połączeń autobusowych ze Smokowcem niż Łysa Polana.

We wsi jest kilka sklepów, kilka restauracji, poczta, stacja benzynowa, kantory wymiany walut i wypożyczalnia rowerów; bankomatu nie zaobserwowano (do r. 1995). Bankomaty są w Tatrzańskiej Łomnicy, Smokowcu i Popradzie. Sklepy i restauracje są skupione w dolnej części wsi, z górnego końca jest do nich daleko (ok. 2 km do najbliższych). Zaletami górnego końca są wiejska cisza i spokój, bliskość lasu na Magurze Spiskiej i (w zimie) bliskość pólka narciarskiego na Strednicy (patrz niżej). Dzięki bliskości granicy, ze Zdziaru można bez pośpiechu, przy użyciu komunikacji publicznej, zrobić jednodniowy wypad do Zakopanego (wyjazd przed południem, powrót wieczorem). Oprócz wycieczek w Tatry można stamtąd robić spacery po zalesionych górkach Magury Spiskiej i wycieczki do łemkowskich wsi za Magurą (Osturnia, Wielka i Mała Frankowa). W zimie Zdziar oferuje dwa pola narciarskie z wyciągami: na Strednicy (pierwszy od góry przystanek autobusowy) i w Dolinie Bachledowej (ostatni przystanek na dole), to drugie jest dość duże.

Wadą Zdziaru jest ograniczony widok na Tatry; widać tylko kawałki Tatr Bielskich, z dolnej części wsi nie widać nawet Hawrania i Płaczliwej Skały. Wada ta ma praktyczne skutki: przed wycieczką nie można ocenić pogody w górach. Pokoje do wynajęcia mają tam prawie wszyscy gospodarze; bez trudu można znaleźć pokój "z marszu", jeśli nie uda się zarezerwować listownie. Dojazd: autobusem z Łysej Polany, ok. 15 km.

1. Vincent Zoričak, 059 55 Ždiar 448, Slovensko, tel. (421 969) 498049
Jedna z pierwszych od góry chałupa we wsi (bardzo ładny drewniany domek), blisko przystanku autobusowego Strednica. Pokoje 2, 3 i 4-osobowe, osobna wspólna jadalnia dla wszystkich gości i wspólna kuchnia z pełnym wyposażeniem, osobna łazienka dla gości. W chłodne dni gospodarz włącza ogrzewanie. Gospodarz wynajmuje od dawna i jest towarzyski, na pożegnanie zawsze zapraszał na kieliszek.

2. Vincent Adamiak, 059 55 Ždiar 483, Slovensko, tel. (421 969) 498 170
Uwaga: numer telefonu może być błędny albo nieaktualny (poprawiłem sam na podstawie starych danych). Można sprawdzić w informacji międzynarodowej, tel. 908. Dwa pokoje o ścianach z drewna pod strychem oraz 3 pokoje na pierwszym piętrze. Kuchenka we wspólnej jadalni (duży hol ze stolem), ciepła woda i toaleta.

3. Maria Ciriakova, 059 55 Ždiar 476, Slovensko.

4. Jan Bachleda, 059 55 Ždiar 433, Slovensko.

Nova Lesna

Jest to najlepsza baza do wycieczek w otoczenia Łomnicy oraz dolin Staroleśnej i Pięciu Stawów Spiskich. Dzięki znakomitemu połączeniu podtatrzańską kolejką elektryczną, Nova Lesna daje też dostęp do wszystkich południowych dolin Tatr Wysokich, od Tatrzańskiej Łomnicy po Szczyrbskie Jezioro. Rozkład jazdy w Internecie (patrz wstęp). Ze Smokowca na Hrebienok kolejka jeździ co pół godziny od 7.00 do 19.00, czas jazdy 7 min., cena biletu 90 koron do góry, 110 koron do góry i na dół. Rano, jeśli jest dużo chętnych, jeździ częściej. W Nowej Leśnej jest kilka sklepów i restauracji (trochę drogie), poczta, kantor oraz piwiarnia na świeżym powietrzu u Cygana (ma duże powodzenie). Banki, bankomaty, tańsze restauracje i bary są w Popradzie i w Smokowcu. W Popradzie są też duże supermarkety (Billa i Prior). Z Nowej Leśnej jest wspaniały widok na najwyższą część Tatr, od Soliska po Tatry Bielskie, sczególnie imponująco wyglądają stąd Gierlach, Sławkowski, Pośrednia Grań i grupa Łomnicy. Widok ten widać niestety tylko z ulic. Domy (wszystkie murowane, w większości eleganckie, jak w bogatej dzielnicy willowej dużego miasta) stoją tak gęsto, że przez okno widać najczęściej tylko dom sąsiada. Inne wady Nowej Leśnej to:

Dzięki bliskości Popradu, który jest ważnym węzłem kolejowym i autobusowym, Nowa Leśna jest dobrą bazą do wycieczek także poza Tatry, np. w Słowacki Raj (przełom Hornadu, Dobszyńska Jaskinia Lodowa), do zabytków Spisza (zamki w Starej Lubowli, Podgrodziu Spiskim, Kiezmarku i Strażkach, kościoły w Podgrodziu Spiskim, Lewoczy, Kiezmarku i Spiskim Czwartku) lub do ciepłych źródeł we Vrbovie i Wyżnich Rużbachach.

W Nowej Leśnej mieszka duża grupa Cyganów, którzy bardzo aktywnie oferują pokoje do wynajęcia (dopadają potencjalnych gości już w autobusach przed Smokowcem). Pokoje u nich nie są najtańsze (podsłuchałem, jak żądali 200 koron, gdy ja płaciłem u Słowaczki 150). Ich domy są duże, czyste i z zewnątrz wyglądają zachęcająco. Słyszałem od Słowaków, że Cyganie biorą zbyt wielu gości jak na możliwości techniczne domu, co powoduje utrudnienia w korzystaniu z łazienki i WC. Słyszałem też, że każą płacić sobie z góry za cały umówiony okres i nie zwracają pieniędzy, jeśli ktoś wyjeżdża wcześniej (u Słowaków płaci się przed wyjazdem i można skrócić pobyt bez żadnych konsekwencji). Te pogłoski nie muszą być prawdziwe, Słowacy bardzo nie lubią Cyganów i chętnie o nich źle mówią. Własnych doświadczeń z Cyganami nie mam, nie słyszałem też żadnej relacji od gościa, który mieszkał u Cygana.

Dojazd do Nowej Leśnej: kolejką elektryczną ze Smokowca lub z Popradu.

Autobusy z Łysej Polany do Popradu nie zatrzymują się w Nowej Leśnej, z wyjątkiem dwóch w ciągu dnia.

1. Veronika Zavacka, ul. Slavkovska 208, 059 86 Nova Lesna, Slovensko, tel. (421 969) 423 438
Dom jest nie bardzo ładny i wciśnięty ciasno między sąsiadów, ale leży dość blisko przystanku kolejki (od wsi do kolejki idzie się od 10 do 20 minut przez pole). 3 pokoje, każdy na 3-4 osoby. Dwa pokoje na górze z osobną kuchenką (1 palnik, lodówka, komplet naczyń), łazienką i WC. W pokoju na dole korzysta się z kuchni, łazienki i WC wspólnych z gospodynią. Gospodyni miewa humory (np. jeśli ktoś robi pranie i używa do tego ciepłej wody), trochę się jej wtedy boję, ale przez większość czasu jest miła i towarzyska. Jej syn jest byłym alpinistą, jeździł kiedyś na dalekie wyprawy.

2. Jana Olahova (Cyganaka), ul. SNP 25, 059 86 Nova Lesna, Slovensko, tel. kom. (+421) 907 225 779.
Wspólna dla różnych pokojów łazienka z WC w tym samym pomieszczeniu, kuchnia wspólna z gospodarzami, 15 minut marszu od przystanku elektriczki. Cena 200 koron za noc od osoby w r. 2004 (informacja od Teresy Krzakowskiej).

3. Ivan Balaž (Cygan), ul. M. R. Štefanika 290, 059 86 Nova Lesna, Slovensko.
W domu jest bar (typu klubu nocnego).

4. Monika i Milan Gazi, Coloman Ciomka. Wszystkie szczegóły podane na stronie internetowej www.novalesna.prv.pl
Adres entuzjastycznie polecany przez Marcina Kwiatkowskiego, który z naciskiem podkreśla, że z Cyganami w Słowacji miał zawsze bardzo dobre doświadczenia.

Znalezienie pokoju "z marszu" nie przedstawia żadnej trudności. Poszukujący zostaną najprawdopodobniej złowieni przez Cyganów, zanim dotrą do wsi.

Huncovce

Wieś położona tuż za Wielką Łomnnicą przy linii kolejowej z Popradu do Kiezmarku. Nie jest to wygodna baza z powodu odległości od Tatr, ale jeżeli noclegi bliżej Tatr są dla kogoś za drogie, to nocleg w Huncovcach może być dobrym rozwiązaniem. W Huncovcach jest kilka sklepów i restauracji, jednak lepiej robić zakupy w Tatrzańskiej Łomnicy albo Popradzie. Wadą wsi jest słaba komunikacja z podnóżem Tatr. Najlepsze połączenie to kolejka spalinowa do Tatrzańskiej Łomnicy; trzeba dojść do stacji "Studeny Potok" w Wielkiej Łomnicy, ok. 15 min. szybkim krokiem. Kolejka kursuje średnio raz na godzinę od wczesnego rana do późnego wieczora. Autobusy z Huncowiec do Tatrzańskiej Łomnicy jeżdżą dość rzadko, natomiast bez problemu można się dostać do Popradu i Kiezmarku.

Jan Hurajt, Huncovce 372, Okres Kežmarok, Slovensko, tel. (421 968) 62170
UWAGA: telefon może być nieaktualny, teraz jest pewnie 6-cyfrowy po nawiasie. Informacje o aktualnych numerach telefonów za granicą można otrzymać w międzynarodowym biurze numerów, tel. 908. Bardzo ładny dom, właściwie willa, położona wśród kilkunastu takich samych ok. 100 m w głąb od głównej drogi na zachodnim końcu wsi. Stacja kolejowa "Huncovce" jest raczej bezużyteczna, lepiej korzystać ze stacji "Velka Lomnica" na linii Kiezmark - Poprad albo ze stacji "Studeny Potok", która jest połączeniem wspomnianej linii z linią do Tatrzańskiej Łomnicy. Dom jest wygodnie urządzony, z elegancką łazienką na parterze, natomiast 2- i 3-osobowe pokoje dla gości są na piętrze. W ciągu roku prawdopodobnie mieszkają w nich gospodarze. Wyposażona kuchnia i jadalnia dla gości mieszczą się w suterenie. Jeżeli czegoś brakuje, można poprosić gospodarzy, którzy są bardzo mili i lubią rozmawiać. Pan gospodarz jest sołtysem wsi Huncovce i jest lekarzem w szpitalu w Tatrzańskiej Kotlinie. Cena: 100 koron w 1996 r.

Tatranska Štrba

Najlepsza baza do wycieczek w rejonie Szczyrbskiego Jeziora. Połączenie ze Szczyrbskim Jeziorem zapewnia kolejka zębata (pierwszy kurs 4.49, ostatni 21.55, odstępy między kursami nieregularne ale nie większe niż godzina, 25 kursów dziennie, czas jazdy 13 minut, ostatni powrót ze Szczyrbskiego Jeziora o 22.23. Dokładny rozkład jazdy w Internecie, patrz wstęp). Wadami Tatranskej Štrby są ograniczony widok na Tatry (widać tylko czubki gór od Baszt do Gierlacha, tylko z niektórych miejsc) i nieciekawy krajobraz samej miejscowości (Tatranska Štrba jest sypialnią dla ludzi pracy zatrudnionych w Szczyrbskim Jeziorze, jest częściowo zabudowana blokami mieszkalnymi typu wielkomiejskiego). W sąsiedztwie są jednak duże, ładne lasy i polany z rozległymi widokami na Tatry. Podane niżej adresy są wszystkie w prywatnych domach (nie w blokach).

W Tatranskej Štrbie jest kilka sklepów, dwie restauracje, stacja benzynowa i kantor (dane z 2003 r.). Więcej restauracji, dom towarowy i bankomat są w Szczyrbskim Jeziorze. Tatranska Štrba leży przy jednej z głównych linii kolejowych Słowacji i zatrzymują się tam wszystkie ekspresy (z powodu przesiadki do Szczyrbskiego Jeziora). Dzięki temu można stamtąd robić całkiem dalekie wycieczki poza Tatry (np. w Słowacki Raj, do Jaskini Ważeckiej albo do Jaskiń Demianowskich).

Dojazd do T. S.: pociągiem z Popradu lub Žiliny albo autobusem ze Smokowca do Szczyrbskiego Jeziora i dalej kolejką zębatą.

UWAGA: domy są numerowane wg dziwnego systemu, nie należy oczekiwać, że numery będą rosły lub malały wzdłuż ulicy.

UWAGA 2. Podane niżej adresy były zbierane w r. 1993. Od tamtej pory numery telefonów zostały zmienione -- nowych nie znam, więc nie podaję. Aktualne numery telefonów podaje informacja międzynarodowa, tel. 908.

1. Milan Ferianc, ul. S. N. P. [tzn. Slovenskego Narodnego Povstania] č.29/4, 059 41 Tatranska Štrba, Slovensko, tel. (421 5244) 84 608 (nr telefonu zaktualizowany 2003).
Pokoje 2, 3 i 4-osobowe, osobna kuchnia z jadalnią i lodówką dla gości, w pełni wyposażona w sprzęty, z kominkiem, w osobnym budynku. Łazienka oraz WC wspólne dla gości i gospodarzy. Druga kuchnia i łazienka dla gości w podziemiu. W domku tym w sierpniu 2003 r. odbył się tygodniowy obóz SKT, meta jest wypróbowana z bardzo pozytywnym rezultatem.

2. Jan Renko, ul. S. N. P. č. 36/3, 059 41 Tatranska Štrba, Slovensko.

3. Magdalena Chuda, ul. S. N. P. č. 1/27, 059 41 Tatranska Štrba, Slovensko.

4. Mgr (!) Helena Korbačkova, ul. Železnična 1, 059 41 Tatranska Štrba
Ładny domek, ale w 1993 było tam dwa razy drożej, niż u sąsiadów.

5. Jozef Kačaliak, ul. Železnična 2, 059 41 Tatranska Štrba
(dom przy torach kolejowych).

6. Maria Frolova, ul. Partizanska 16/2, 059 41 Tatranska Štrba
(blisko stacji kolei i kolejki).

7. Ivan Garaj, ul. Partizanska 17, 059 41 Tatranska Štrba.

Podbanske

Podbańska jest najlepszą bazą do wycieczek w otoczeniach dolin Koprowej, Cichej Liptowskiej i Kamienistej, ale nie jest to "naturalne" osiedle. Nie mieszkają tam zwykli Słowacy, tylko goście dwu wielkich i drogich hoteli oraz właściciele dacz -- Słowacy i Czesi z różnych części kraju. Dacz ukrytych w lasach są w tej okolicy chyba setki. W okolicy istnieje (2003) tylko jeden sklepik, koło przystanku Kokavsky Most. Są też dwie dość drogie restauracje w hotelach Krivan i Permon. Najbliższą "normalną" wsią jest odległa o 10 km Pribylina (patrz niżej), która może służyć jako baza do wycieczek z Podbańskiej. Komunikacja autobusowa między Pribyliną a Podbańską jest jednak marna (patrz niżej).

W Podbańskiej można wynająć chatkę z 8 do 13 miejsc, ale jest to dość kosztowne (w r. 2003 ponad 300 koron za noc od osoby). Kontakt do dwu właścicieli chatek:

1. Arnold Medzihradsky, tel. (421 903) 406 090. Chatka nr 185 obok sklepu przy Kokavskim Moście. Odbył się tam w sierpniu 2003 obóz SKT. Chatka ma 13 miejsc do spania, ale tylko jedno miejsce w WC i jedno pod prysznicem (oba w tym samym pomieszczeniu), jest więc trochę niewygodna przy pełnej obsadzie. Chatkę można obejrzeć na zdjęciu w internecie pod adresem:
http://www.intersea.sk/slovensko.htm

2. AnnaDolnikova@nup.sk. Chatka na 8 miejsc. Można zobaczyć jej zdjęcie na stronie:
http://www.liptov.sk/podbanske/index.html

3. Ponadto można wynająć 8-osobowy "bungalow" (zawierający 2 pokoje, każdy 4-osobowy), tel. (421 903) 539 652.

Atrakcją okolic Podbańskiej, oprócz Tatr, są bardzo rozległe lasy, częściowo poza granicami parku narodowego, można więc zbierać w nich grzyby.

Pribylina

Stara wieś pasterska z bardzo dawnymi tradycjami, w przedłużeniu doliny Wąskiej (Pribylinę widać z niektórych szczytów w otoczeniu dol. Chochołowskiej). Domy we wsi są prawie wszystkie murowane. Pribylina jest najlepszą bazą do wycieczek w otoczeniu dolin Jamnickiej, Raczkowej i Bystrej. Wobec braku dobrych możliwości zakwaterowania w Podbańskiej, jest ona też praktycznie najlepszą bazą do wycieczek w otoczeniu dolin Kamienistej, Cichej i Koprowej. Komunikacja autobusowa między Pribyliną i Podbańską jest niedobra (dane z 1999 r.): 8 autobusów dziennie, pierwsze dwa o 6.25 i 8.25, przedostatni powrotny z Podbańskiej o 17.30, ostatni o 22.00. W konsekwencji, kilka razy musieliśmy wracać 10 km z Podbańskiej szosą na piechotę. Na autostop w Słowacji nie należy liczyć, kierowcy zabierają rzadko.

Zalety okolicy: lasy poza parkiem narodowym, w których można zbierać grzyby (codziennie widuje się Słowaków z pełnymi koszami ogromnych prawdziwków), duży potok (Biała Liptowska) z wielkimi kamieńcami, na których można palić ogniska, skansen wsi liptowskiej, organizujący co niedzielę imprezy kulturalne, dostępne bez ograniczeń źródło smacznej wody mineralnej przy ujściu dol. Wąskiej. We wsi jest poczta, kilka dobrze zaopatrzonych sklepów spożywczych i jedna restauracja (w hotelu "Esperanto"), druga restauracja jest przy wielkim campingu 3 km od wsi, przy ujściu dol. Wąskiej. Kantorów i bankomatów nie zaobserwowano (do 1999 r.), po pieniądze i większe zakupy trzeba jeździć do Liptowskiego Mikulasza albo do Liptowskiego Hradku (do Hradku jest więcej autobusów, ale miasteczko jest małe). Pribylina nie jest popularna wśród turystów, gości jest tam znacznie mniej niż pod Tatrami Wysokimi albo w Zubercu (patrz niżej).

Dojazd na dwa sposoby:

1. Anna Jurikova, 032 42 Pribylina 465, Slovensko.
Duży dom z wieloma pokojami do wynajęcia. W pełni wyposażona osobna kuchnia z jadalnią dla gości, osobna łazienka dla gości. Gospodyni jest towarzyska, przesiaduje z niektórymi gośćmi przy kieliszku, i usportowiona (widziałem, jak razem ze swoimi dziećmi uczyła się jazdy na łyżworolkach). Zaletą domu jest bliskość obydwu przystanków autobusowych. Wada: dwa pokoje są w piwnicy, poniżej poziomu gruntu i są dość zimne, ale gospodyni przychodzi napalić w piecu w chłodne dni.

2. Milan Husenica, 032 42 Pribylina 228, Slovensko, tel. (421 844) 293 353.
Dwa pokoje (2-osobowy i 3-osobowy), osobna kuchnia z jadalnią i lodówką i łazienka dla gości. Dom wyróżnia się czystością i schludnością.

4. Jaroslav Duriš, 032 42 Pribylina 248, Slovensko
(adres z roku 1994, nie gwarantuję, że nadal chce wynajmować).

5. Jana Strapoňova, 032 42 Pribylina 143, Slovensko, tel. (421 844) 293 309.
Nie oferuje pokoju w domu w Pribylinie, tylko chatkę bez wygód przy wylocie dol. Bystrej. Można tam gotować, ale wodę bierze się z potoku i nie ma pryszniców. Cena z r. 1995 -- 50 koron (ponad dwukrotnie taniej, niż w pokoju w domu w tym samym roku).

Žiar

(nie mylić ze Ždiarem!)

Najlepsza baza do wycieczek w otoczeniu doliny Żarskiej, nieco gorsza (+ 2 godz. dojścia) do wycieczek w otoczeniu dol. Jałowieckiej. Inne zalety Žiaru, to bliskość Liptowskiego Mikulasza i dobra komunikacja autobusowa z miastem (8 kursów dziennie, od 7.13 do 21.19, dane z r. 1996), ładne tereny spacerowe w okolicy (lasy i polany), dobra komunikacja, z przesiadką w Mikulaszu, do Doliny Demianowskiej, gdzie są sławne jaskinie do zwiedzania i skąd można chodzić w Niżnie Tatry. Uwaga: autobusy z Mikulasza do Doliny Demianowskiej mają przystanek docelowy o nazwie Jasna.

Žiar nie jest ładną wsią, wygląda jak dzielnica willowa w mieście. Nie widać stąd Tatr, tylko ich lesiste regle. Jest tam jeden sklep spożywczy i jedna restauracja (w hotelu powyżej wsi). Więcej sklepów i restauracji jest w Liptowskim Mikulaszu, tamże banki, poczta i bankomaty. Najbliżej Žiaru, ok. 6 km, jest duże przedmieście Mikulasza, Okolične, z supermarketem. W r. 1995, gdy szukaliśmy tam adresów, mieszkańcy Žiaru i Jalovca byli nieufni i podejrzliwi. Większość nie chciała wynajmować pokojów. Ci, którzy się zgodzili, z wahaniem i z oporami, czasami byli przestraszeni, że zapisujemy ich dane. W jedynym domu, gdzie gospodarze mieli wcześniejszą praktykę z wynajmowaniem i gdzie podali adres bez oporów, potraktowano nas potem niefachowo i niegrzecznie (powtórne targi o cenę po przyjeździe, zabieranie paszportów). Wszystko to wskazuje, że goście, zwłaszcza zagraniczni, są tam rzadkością. Nie mogę bez zastrzeżeń polecić tej wsi, ale może od tamtej pory coś zmieniło się na lepsze.

Dojazd: pociągiem z Popradu do Liptowskiego Mikulasza albo autobusem ze Smokowca do Liptowskiego Mikulasza, dalej autobusem. Przystanki końcowe: Žiar albo Žiarska Dolina.

1. Zuzana Matejkova, Žiar 209, 032 05 Smrečany, Slovensko.
Pokój 3-osobowy (chyba tylko jeden), wspólna kuchnia z gospodynią, w pełni wyposażona, wspólna łazienka. To tu zostaliśmy źle potraktowani.

2. Viera Ondrišova, Žiar 189, 032 05 Smrečany, Slovensko.

3. Pavel Kovač, Žiar 211, 032 05 Smrečany, Slovensko, tel. (421 849) 961 283.

4. Schronisko w Dolinie Żarskiej. Miroslav Matejka, veduči. Žiarska chata, Žiarska dolina 226, 032 05 Smrečany, Slovensko, tel. (421 44) 559 15 25.
W schronisku tym odbył się obóz SKT w lipcu 2002 r. Chata jest przytulna, ładnie położona i jest dobrą bazą do wycieczek w okolicy, ale niestety obsługa jest trochę nieuprzejma (raczej przez brak dobrego wychowania niż przez złą wolę). Razem z noclegami trzeba opłacić częściowe wyżywienie (śniadania i kolacje). W roku 2002 opłata z wyżywieniem wynosiła 390 koron za dobę.

Jalovec

Najlepsza baza do wycieczek w otoczeniu doliny Jałowieckiej, nieco gorsza (+2 godz. dojścia) do wycieczek w otoczeniu dol. Żarskiej. Inne zalety i wady te same, co w Žiarze. Jak napisano wyżej, również tu mieszkańcy byli w 1995 r. podejrzliwi, nieufni i bez doświadczenia w wynajmowaniu. Nie chcieli podawać ceny w rozmowie, a w liście nasz niedoszły gospodarz zażądał opłaty, jak na tamtą okolicę i tamten rok, absurdalnie wysokiej. W rezultacie nie byłem tam.

Dojazd: Do Liptowskiego Mikulasza (patrz wyżej), dalej autobusem. Przystanki docelowe autobusu to Jalovec albo Bobrovecka Vapenica.

1. Vladimir Matejka, Jalovec 63, 032 21 Bobrovec, Slovensko.

2. Milan Danko, Jalovec 71, 032 21 Bobrovec, Slovensko.
To jest mój niedoszły gospodarz. Domek bardzo ładny.

3. Pavel Šiška, Pod Dielom 20, 031 01 Liptovsky MikulaŠ, Slovensko. Wynajmuje chatę w Bobroveckej Vapenicy, 3 km od Jalovca, pod samymi Tatrami. Dojeżdżają tam 2 autobusy dziennie z Liptowskiego Mikulasza (informacja z 1995 r.).

Zuberec

Najlepsza baza (jedyna poza schroniskiem na Zwierówce) do wycieczek w otoczeniu Doliny Rohackiej i w masywie Siwego Wierchu. Bardzo ładna stara wieś, z wieloma zabytkowymi chałupami. Żyje z Polaków, którzy przyjeżdżają tu masowo w lecie i w zimie (tereny narciarskie w Dolinie Salatyńskiej w Tatrach i na stokach Skoruszyny). Mieszkańcy są wyjątkowo grzeczni i pozytywnie nastawieni do Polaków, próbują mówić po polsku. We wsi jest kilka dobrze zaopatrzonych sklepów spożywczych i kilka restauracji, karczma z pokojami do wynajęcia, poczta, dom towarowy, kantor, bank i bankomat (! -- rzecz niezwykła w tak małej i odległej od świata wsi), trzy wypożyczalnie rowerów.

Punktami wypadowymi wycieczek w Tatry są Zwierówka (6 autobusów dziennie, pierwsze o 5.55 -- tylko w dni robocze, i o 7.42, ostatni powrotny ze Zwierówki ok. 20.00) i Przełęcz Huciańska (tylko dwa autobusy rano: 5.50 do Hut tylko w dni robocze i 8.45 codziennie do Liptowskiego Mikulasza). Przełęcz Huciańska jest zachodnią granicą Tatr. [Uwaga na bałagan w nazewnictwie: Słowacy uważają, że Przełęcz Huciańska jest gdzie indziej. "Nasza" Przełęcz Huciańska to siodło wysokości 905 m, tuż powyżej wioski Huty w zamknięciu Doliny Kwaczańskiej, która według polskich geografów jest granicą między Tatrami a Górami Choczańskimi. Na mapach słowackich przełęcz ta nie ma żadnej nazwy. Ich "Przełęcz Huciańska" oddziela pasmo Holicy od Jaworzyńskiej Kopy w grzbiecie Białej Skały. Pasmo Holicy i Dolina Kwaczańska są według tego poglądu częściami Gór Choczańskich, nie Tatr. Słowacka Przełęcz Huciańska po naszemu nazywa się Jaworzyńska. Szczegóły -- patrz Encyklopedia Tatrzańska.]

Inne atrakcje w okolicy: lasy bogate w grzyby, szczególnie w rydze, duży potok, przy którym można palić ogniska, basen z ciepłą wodą mineralną (Jaszczurzyca) w Orawicach (13 km, nie ma autobusów, ale można dojechać samochodem albo na wypożyczonym rowerze), Zamki Orawskie -- jeden z najsławniejszych zabytków Słowacji (dojazd: autobusem do wsi Podbiel, dalej pociągiem do stacji Oravsky Podzamok), duży skansen orawski przy szosie do Zwierówki, w pierwszym tygodniu sierpnia każdego roku malowniczy festiwal ludowej sztuki orawskiej.

Prawie wszyscy gospodarze wynajmują pokoje i można pokój bez trudu wynająć "z marszu", ale nie w okresie festiwalu.

Dojazd do Zuberca bez samochodu jest trudny i skomplikowany. Cztery sposoby:

1. Z Zakopanego do Suchej Góry autobusem, stamtąd drugim autobusem do Trsteny, dalej pociągiem do wsi Podbiel i autobusem do Zuberca. Z Zakopanego do Suchej Góry jeździ tylko jeden autobus dziennie (rozkład jazdy autobusów z Zakopanego jest w Internecie pod adresem http://www.zakopane.pl/turystyka/pks.html), ale odjeżdża przed przyjazdem pociągu z Warszawy. W r. 2000 na tej trasie jeździły już prywatne mikrobusy. Do punktu granicznego w Suchej Górze można też dojść na piechotę z Chochołowa (2 km od najbliższego przystanku). O komunikacji słowackiej z Suchej Góry do Trsteny nie mam aktualnych informacji. Kiedyś (w latach 70 tych) była bardzo zła i kilka razy musiałem przejść 6 km na piechotę do Vitanovej.

2. Z Nowego Targu do Podbiela autobusem przez Jabłonkę i Chyżne (stacja docelowa: Dolny Kubin). Widziałem takie autobusy w rozkładzie jazdy w Podbielu, ale nie znam szczegółów i nie udało mi się znaleźć nic w Internecie. Z Podbiela autobusem do Zuberca. To byłby prawdopodobnie najkrótszy wariant.

3. Pociągiem z Popradu do Kralovan (stacja docelowa pociągu: Žilina), stąd drugim pociągiem do Podbiela (stacja docelowa: Trstena), dalej autobusem do Zuberca. Rozkłady jazdy pociągów w Internecie. To jest chyba najdłuższy wariant, bo objeżdża się całe Tatry wielkim kołem.

4. (Wariant szybszy niż przez Zakopane!) Pociągiem relacji Warszawa -- Bratysława z Warszawy Centralnej do Žiliny, drugim pociągiem z Žiliny do Kralovan (stacja docelowa pociągu: Košice), trzecim pociągiem z Kralovan do Podbiela (stacja docelowa pociągu: Trstena), dalej autobusem do Zuberca.

1. Magdalena Šiškova, 027 32 Zuberec 135, Slovensko, tel. (421 847) 539 5112
Nowicjuszka w wynajmowaniu (w r. 2000 byliśmy jej pierwszymi gośćmi), ale bardzo miła i będzie wynajmować nadal. Zaprasza też w zimie. Ostatni dom przy szosie do Zwierówki, ładny i czysty (murowany), przy przystanku autobusowym Zuberec-Šiška. Dwa dwuosobowe pokoje, osobna łazienka dla gości, czajnik elektryczny w pokoju z podstawowym zestawem naczyń, na życzenie dostęp do kuchni u gospodyni. Jej syn budował obok (w 2000 r.) duży dom z 8 pokojami do wynajęcia, każdy z łazienką, więc będzie więcej miejsc już niedługo.

2. Daniel Urban, 027 32 Zuberec 408, Slovensko, tel. (421 847) 539 5225.
W r. 1999 cena była 160 koron.

3. Marcela a Pavol Šroba, 027 32 Zuberec 154, Slovensko, tel. (421 847) 539 5354.
3 pokoje 4-osobowe. Cena w r. 1999: 150 koron w lecie, 180 w zimie.

4. Dipl. Ing. Štefan Škerda, 027 32 Zuberec 182, Slovensko, tel. (421 847) 539 5252
Dom w samym centrum, przy skrzyżowaniu szos Podbiel - Zwierówka i Huty - Orawice, przystanek autobusowy pod oknem. Miejsce trochę nieprzyjemne z powodu dużego ruchu samochodowego.

5. Pavel Magerčak. Stara Krčma, 027 32 Zuberec 113, Slovensko, tel. (421 847) 539 54 09, komórka +421 905 380 473
To jest karczma, bardzo przyjemny domek z restauracją na dole. Wada: pół wsi przychodzi tam na piwo i wódkę. Zaleta: wystarczy zejść po schodach, żeby pójść na piwo (pewnie można zabrać je do pokoju). Z karczmy tej korzystałem w roku 1971; służyła ona wtedy jako schronisko, z noclegami na sali zbiorowej. Jak jest teraz, nie wiem. Cena z r. 1999: 120 koron.

Schroniska w Tatrach Słowackich

Podaję tu informacje tylko o tych schroniskach, które zostały ostatnio wypróbowane przez obozy SKT. (Informacja o schronisku w Dolinie Żarskiej jest podana w odcinku o wsi Żar.) Kontakty do wszystkich schronisk można znaleźć w internecie.

1. Śląski Dom w Dolinie Wielickiej
W roku 2004 odbył się tam tygodniowy obóz SKT. Jako grupa dostaliśmy zniżkę, płaciliśmy 335 KS zamiast 380 KS za noc (w pokojach 6-osobowych). Zalety schroniska: bliskość gór, duża wysokość skracająca podejścia, restauracja czynna od 5 rano do 21.00, podająca dobrej jakości dania w dużym wyborze i po przystępnej cenie, pod schronisko można dojechać samochodem (ale uwaga: asfaltowana droga w dol. Wielickiej jest wąska, kręta i stroma, mijanki są trudne!). Wady: paskudna architektura budynku (to jest hotel z okresu rozwiniętego socjalizmu), zdezelowana instalacja wodna w pomieszczeniach pryszniców, recepcja usiłuje zmuszać zmotoryzowanych gości do parkowania pod schroniskiem przez cały czas pobytu (co jest drogie – 300 KS dziennie) albo do korzystania ze schroniskowego samochodu terenowego (też kosztowny). Usiłują uniemożliwić dojazd, gdy ktoś chce tylko zostawić ludzi i bagaż i odprowadzić swój samochód na dół zaraz potem.
Więcej informacji: http://www.hotelsliezskydom.sk/

2. Chata Zamkovskeho w Dolinie Zimnej Wody (starsi turyści pamiętają to schronisko jako „Chatę kapitana Nalepku”, ale tę nazwę należy zapomnieć razem z minionym okresem)
W roku 2004 odbył się tam tygodniowy obóz SKT. Ładne i przytulne schronisko na ok 20 miejsc. Zalety: dość bliski i wygodny dostęp do otoczenia dol. 5 Stawów Spiskich, uprzejma i miła obsługa. Wady: przymusowe wyżywienie, nie zawsze adekwatne do wysiłków turysty i nie zawsze najlepszej jakości, pory posiłków nie całkiem wysokogórskie (ale można wynegocjować ich zmianę – mieliśmy śniadania od 7.15, kolacje w zasadzie o dowolnej porze). Wyżywienie jest drogie, bo żywność i całe zaopatrzenie przynoszą „nosiče”. Wadą jest też jedna łazienka, do której ciągle są kolejki; przy dużej liczbie gości czasem brakuje wody.
Więcej informacji: http://www.tatry.org/sk/ubytovanie/chaty/chaty.html

Przypisek redakcji WWW: W Zubercu polecamy Biuro Informacji Turystyczne pana Júliusa Chudeca (tel. 00421-847-5395 do 97. Biuro ma własną stronę WWW: www.zuberec.sk oraz e-mail: info@zuberec.sk - możliwość rezerwacji przez Internet. W samym biurze, oprócz pełnej informacji turystycznej można zarezerwować lub "z marszu" wynająć pokoje, można też kupić pamiątki oraz, uwaga, wymienić złotówki na korony po kursie lepszym niż w kantorze przed granicą lub w Warszawie. Polecamy kwatery prywatne u naszego miłego gospodarza, Romana Harmaty, ładne pokoje z kuchenką i lodówką, na dole ogólny pokój z kominkiem i szafkami z jaworowego drzewa (własnej roboty!). Będąc w Zubercu warto zwiedzić skansen Muzeum Oravskej Dediny - to tylko 3 km od Zuberca, na Polanie Brestova. Po drodze piękne widoki, m.in. na Rohacze, a dalej można dojść lub dojechać do wyciągów narciarskich na stokach Saladyna.

Zebrał: Andrzej Krasiński, akr@camk.edu.pl, częściowe aktualizacje 2003 i 2004 r.